منابع غیرالزام‏ آور (حقوق نرم)

تفاوت منابع غیرالزام‏ آور (حقوق نرم) و الزام آور
حقوق نرم شامل بيانيه‌ها، قطعنامه‌ها، دستور کارها، برنامه‌هاي عمل و… می‏باشد. این دسته از حقوق جزو منابعي محسوب می‏شوند كه لازم الاجرا نبوده و ضمانت اجرای خاصی نیز ندارند. این منابع گرچه به خودی خود جنبه‌ي الزام‌آور ندارند اما به نوبه‌ خود تأثير بسيار مهمي در توسعه حقوق بين‌الملل محيط‌زيست دارند. مهمترين مصادیق اين منابع، بيانيه‌ استكهلم 1972 درباره‌ انسان و محيط‌زيست، منشور جهاني طبيعت مصوب مجمع عمومي سازمان ملل¬متحد 1982و همچنین بيانيه‌هاي ريو 1992و ژوهانسبورگ 2002 و بالاخره بیانیه ریو 2012 از منابع غيرالزام‌آور حقوق بين‌الملل محيط‌زيست هستند كه تأثير زيادي در اين رشته حقوقی داشته اند. علاوه بر موارد مذکور، دستوركار 21 مصوب 1992 كه در حاشيه اجلاس ريو تصويب شد، نيز از متون حقوقي غير¬الزام¬آوری است كه در بردارنده دستور‌العمل‌هاي مهمي براي حفاظت، حمايت و مديريت محيط‌زيست می‏باشد. قطعنامه‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل متحد و بيانيه‌هاي شوراي حكام يونپ مي‌تواند به عنوان ابزارهاي غيرالزام‌آور در حقوق بين‌الملل محيط‌زيست نیز به¬شمار آيد. به‏طور‏کلی اين قواعد به مرور زمان از سوي دولت‏ها به عنوان هنجارهاي قابل قبول مورد توجه و پذيرش قرار گرفته و بعضاً در يك فرايند، به قواعد قراردادي يا عرف بين‌المللي تبديل مي‌شوند و الزام آور می گردند. ايده اصلي ديدگاه حقوق نرم، شناسايي برخي مسائل براي اجراي احكام ملي و سپس ترغيب دولت‏ها براي توافق بر سر اصلاح اين مسائل و متعهد كردن خودشان به حل مناقشات بين‌المللي و بين دولتي مي‌باشند. (کیس و دیگران 1386، 13) در واقع حقوق نرم حقوق غيرالزام‏ آوری است که تخطي از اين حقوق، مسؤوليت‌ بين-المللي دولت‏ها و در نتیجه قابلیت استناد در محاکم بین‏المللی همچون دیوان بین‏المللی دادگستری را به همراه ندارد و دولت‏ها در تصویب اسناد غیرالزام آور، آزادی عمل بیشتری دارند و اصولاً برای تصویب این-گونه اسناد تمایل بیشتری نشان می دهند.
در حالی که منابع الزام آور، حقوق سخت ، حقوق الزام آوری است که نقض آن مسؤوليت‌ بين¬المللي دولت‏ها را به همراه دارد و در صورت تحقق مسئولیت بین المللی، دولت‏ها ملزم به جبران خسارت هستند. ماده 38 اساسنامه‌ ديوان بين‌المللي دادگستري مصوب 1945 نقطه‌ اساسي و تشكيل دهنده منابع حقوق بين‌الملل است. این منابع در حقوق بین الملل محیط زیست شامل: معاهدات بین‏ المللی، عرف بین المللی و اصول پایه ای حقوق محیط زیست می باشند که در این قسمت مورد تجزیه و تحلیل قرار می‏گیرند.